Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych ma być wyrazem hołdu dla żołnierzy drugiej konspiracji za świadectwo męstwa, niezłomnej postawy patriotycznej i przywiązania do tradycji niepodległościowych, za krew przelaną w obronie Ojczyzny
Lech Kaczyński

     Żołnierze wyklęci stanowili polskie powojenne podziemie niepodległościowe i antykomunistyczne. Stawiali oni opór sowietyzacji Polski i podporządkowaniu jej ZSRR.
Walcząc zbrojnie z siłami nowego agresora, musieli także zmierzyć się z ogromną, wymierzoną w nich propagandą Polski Ludowej, która nazywała ich „bandami reakcyjnego podziemia”. Z kolei osoby działające w antykomunistycznych organizacjach i oddziałach zbrojnych, które znalazły się w kartotekach aparatu bezpieczeństwa, określono mianem „wrogów ludu”.

Uczestników ruchu partyzanckiego określa się też jako „Żołnierzy Niezłomnych”. Sformułowanie „Żołnierze Wyklęci” powstało w 1993 roku. Po raz pierwszy użyto go w tytule wystawy „Żołnierze Wyklęci – antykomunistyczne podziemie zbrojne po 1944 r.”, zorganizowanej przez Ligę Republikańską na Uniwersytecie Warszawskim. Jego autorem był Leszek Żebrowski.

Liczbę członków wszystkich organizacji i grup konspiracyjnych szacuje się na 120–180 tysięcy osób. Ponad 20 tysięcy żołnierzy zginęło bądź zostało zamordowanych w więzieniach NKWD i UB. Część wywieziono na Wschód, wielu skazano na kary pozbawienia wolności. W końcu lat 40. i na początku 50. ponad 250 tys. ludzi więziono i przetrzymywano w obozach pracy.

Sejm 3 lutego 2011 r. przyjął ustawę o upamiętnieniu Żołnierzy Wyklętych, której inicjatywę zgłosił w 2010 r. prezydent Lech Kaczyński. Pierwszy Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych przypadał dokładnie w 60. rocznicę egzekucji na Rakowieckiej siedmiu członków IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”.
W środę 1 marca w Szkole Podstawowej w Kruszewcu uczczono pamięć Żołnierzy Wyklętych. Odbyły się pogadanki oraz projekcja filmu. Uczniowie przygotowali również gazetkę. Organizatorką obchodów była nauczycielka historii Anna Pawluczuk.