39 lat temu, w nocy z 12-go na 13-ty grudnia 1981 roku, komuniści wprowadzili w Polsce stan wojenny. Większość Polaków o tym fakcie dowiedziała się nad ranem w niedzielę 13 grudnia. Radio i telewizja wyemitowały przemówienie gen. Wojciecha Jaruzelskiego. Ogłosił on powstanie Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego, która przejęła rządy w kraju. Za oficjalną przyczynę wprowadzenia stanu wojennego podano pogarszającą się sytuację gospodarczą kraju i zagrożenie struktur państwowych.
„Ojczyzna nasza znalazła się nad przepaścią. Dorobek wielu pokoleń, wzniesiony z popiołów polski dom ulega ruinie. […] Już nie dni, ale godziny przybliżają ogólnonarodową katastrofę”. O doprowadzenie do konfrontacji oskarżył przywódców „Solidarności”: „Awanturnikom trzeba skrępować ręce, zanim wtrącą ojczyznę w otchłań bratobójczej walki”. Spikerzy ubrani w wojskowe mundury w kolejnych godzinach podawali, jakie ograniczenia nałożył na Polaków stan wojenny.

Zakazano strajków, manifestacji i wszelkich akcji protestacyjnych. Wprowadzona została godzina milicyjna. Setki zakładów zmilitaryzowano, przerwano łączność telefoniczną, wszystkie przesyłki pocztowe objęła cenzura. Zamknięte zostały granice, a bez specjalnej przepustki nie można było także opuścić miejsca zamieszkania. Zawieszono działalność organizacji społecznych, w tym związków zawodowych. Atmosferę grozy potęgowały czołgi, transportery opancerzone i wojskowe patrole na ulicach miast.
Z tymi wydarzeniami, opartymi na publikacjach Instytutu Pamięci Narodowej, filmach dokumentalnych oraz artykułach, zapoznali się uczniowie Szkoły Podstawowej w Nakomiadach, w 39. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego.

Następnie podczas wspólnej debaty podsumowali jego skutki. Okazały one tragiczne - straty ludzkie, internowanie tysięcy działaczy „Solidarności”, setki procesów politycznych, zatrzymania, szykany, ukradziona wolność i rodząca się swoboda słowa. To również zniweczenie nadziei na godne życie, pogłębienie podziałów wewnętrznych i przymusowa emigracja.
,,Przerażające, nie do uwierzenia, smutne” – takie słowa najczęściej padały z ust uczniów zapytanych o odczucia po obejrzeniu archiwalnych zdjęć z pacyfikacji zakładów pracy, siedzib Zarządów NSZZ ,,Solidarność” czy milicjantów rozpędzających manifestacje.

Na zakończenie uczestnicy debaty doszli do ważnej konkluzji, że wolność i godność są fundamentalnymi atrybutami człowieczeństwa. Kiedy w narodzie istnieje idea wolności, to żadne represje ze strony dyktatury nie są w stanie jej pokonać. Pod koniec lat osiemdziesiątych nastąpił początek demontażu systemu komunistycznego.