Zakład Psychiatryczny
W przestrzeni między ul. Pocztową, a Jeziorem Miejskim i ul. Adama Asnyka, a Stadem Ogierów w Kętrzynie znajdują się budynki wymurowane z czerwonej cegły. Budynki te wybudowane zostały w drugiej połowie XIX w. jako Zakład Psychiatryczny Fundacji Szembeka z Berlina. W zakładzie tym było 1000 pensjonariuszy i obsługa: lekarze, pedagodzy i pielęgniarze. W ramach terapii prowadzone były zajęcia praktyczne w różnych dziedzinach rzemiosła (wyrób mebli, szczotek), gotowe produkty były sprzedawane, a uzyskana gotówka przeznaczana była na wzbogacanie budżetu zakładu. Na terenie obiektu funkcjonowała piekarnia. Do kompletu było też gospodarstwo rolne o powierzchni 60 ha, gdzie utrzymywano inwentarz żywy - źródło zaopatrzenia zakładowej stołówki. Zakład Psychiatryczny w Kętrzynie powstał wcześniej, niż tego typu zakład w Karolewie.
W 1937 r. Zakład Psychiatryczny przejęty został od prywatnej fundacji przez nazistowskie władze III Rzeszy. Zakład zmienił nazwę na Zakład Wychowawczy i zmieniła się struktura podopiecznych – dzieci i młodzież, w tym także dzieci z niedorozwojem umysłowym. W 1939 dyrektorem Zakładu Wychowawczego był pastor Gotthard Schulz, a rektorem szkoły niejaki Nernheim. "Tannenberg I" 1940 r. teren Zakładu Wychowawczego podzielono na dwie części. Budynki od strony ul. Pocztowej pozostały jako zakład opiekuńczy, a budynek przy obecnej ul. Asnyka 10 (nazywany wówczas „przy Oberteich" oddano na potrzeby biura techniczno-wykonawczego Organizacji Todt).
Budynek Wyższej Szkoły TWP w czasie drugiej wojny światowej siedziba jednego z centralnych oddziałów biurowo-wykonawczych Organizacji Todt
Biuro to występowało pod różnymi kryptonimami: „Chemische Werke Askania", "Deutschland I" i "Tannenberg I". Biuro w Kętrzynie należało do jednego z 8 centralnych oddziałów Organizacji Todt rozlokowanych w różnych częściach III Rzeszy. Organizacja Todt (od nazwiska Fritza Todta – ministra uzbrojenia Niemiec, który zginął w katastrofie lotniczej na Lotnisku Wilamowo dnia 8 lutego 1942 r.) – zajmowała się budową dróg oraz wszelkiego rodzaju budowli o charakterze militarnym. Placówka Organizacji Todt w Kętrzynie była pod ręką ministra uzbrojenia III Rzeszy, który miał siedzibę w Wilczym Szańcu (Todt, później Albert Speer) zajmowała się projektowaniem i budową kwater (m.in. kwatery głównej Hitlera w Wilczym Szańcu i na Ukrainie). Na potrzeby osób pracujących w ramach kętrzyńskiego oddziału o kryptonimie Tannenberg I zajęte zostały miejskie hotele. W hotelu Thuleweit (budynek nie istnieje, obok obecnie znajduje się Hotel Koch) był przyjmowany przez Bürgera (szefa kętrzyńskiego oddziału Organizacji Todt) i Pfisterera (jego zastępcę) Reichsarbeitsführer Konstantin Hierl. W sierpniu 1940 r. wydzielony został teren pod budowę Wilczego Szańca i rozpoczęto budowę Lotniska Wilamowo (gotowe wiosną 1941). Do Kętrzyna przyleciał wówczas samolotem minister Todt. Biuro zakończyło działalność w grudniu 1944 r. Według niepublikowanej relacji dnia 14 stycznia 1945 r. polscy robotnicy przymusowi z budynku przy ul. Asnyka 10 na samochody wojskowe ładowali skrzynie (najprawdopodobniej z dokumentami). Ochrona Placówki - bezpieczeństwo w razie nalotu zapewniały rozmieszczone w pobliżu schrony przeciwlotnicze. Schrony rozmieszczone były na ówczesnej posesji sióstr zakonnych Katarzynek (wbrew ich protestom) i w zachodniej skarpie cmentarza komunalnego (obecnie parking przy ul. Pocztowej). Schrony te najprawdopodobniej kopali metodą górniczą Łotysze (bariera językowa z miejscową ludnością), podobnie jak 22 m długości schron wchodzący w południową skarpę wzgórza na którym stoi kościół św. Jerzego. W razie nalotu zorganizowany był odpowiedni system alarmowy, umożliwiający w odpowiednim czasie przejście do schronów.
Schron przy ul. Kaszubskiej wybudowany był przez Organizację Todt na terenie dawnego ogrodu sióstr zakonnych Katarzynek
W 1944 r. w polu, na zachód od Starej Różanki (na wzniesieniu za wiatrakiem) uruchomiona została stacja radarowa typu "Würzburg" (patrz zdjęcie obok). W 1944 r. stacje radarowe weszły w system zabezpieczeń związanych z ewentualnym atakiem lotnictwa na pobliską kwaterę główną Hitlera w Wilczym Szańcu, lub którąś z kwater pomocniczych. Po stacji radarowej w Starej Różance pozostały ruiny wysadzonego schronu dla obsługi oraz betonowe postumenty do umocowania „czapy" radaru. Dostęp do stacji radarowej w Starej Różance dla cywili był zamknięty. Mieszkańcy wsi z daleka mogli tylko obserwować wielką , ruchomą metalową czapę.
Koniec Zakładu Wychowawczego
Między 15-20 stycznia 1945 r. w opuszczonej części budynków przy ul. Asnyka (po Organizacji Todt) zakwaterowano pensjonariuszy i opiekunów z podobnego zakładu ewakuowanego z Ełku. Dnia 22 stycznia kierownictwo Zakładu Wychowawczego wysyłało trzy telegramy z prośbą o umożliwienie ewakuacji, według wcześniej ustalonego planu na Pomorze. Dnia 26 stycznia o godz. 16oo dotarł tu rozkaz o obowiązkowej ewakuacji. Tego samego dnia ok. godz. 20oo nastąpił wymarsz kolumny dzieci i opiekunów w kierunku Bartoszyc. Na wozie konnym jechała żywność i zapasowa odzież. 11 lutego 1945 uciekinierzy powrócili do Kętrzyna. Dom przy obecnej ul. Asnyka 8 zajęty był przez wojennego komendanta miasta - majora Rozenfelda z Armii Czerwonej. Przerzedzeni uciekinierzy (śmierć w wyniku mrozu i działań frontowych), zajęli budynki od strony ul. Pocztowej. Wkrótce istniejącemu kierownictwu zakładu przedstawił się nowy „burmistrz Kętrzyna" Henryk Hartmann († 1947 Kętrzyn) powołany przez wymienionego komendanta. Hartmann wyznaczył swoją przełożoną Zakładu Wychowawczego, który w tym czasie pełnił też funkcję domu dziecka. Pensjonariusze zakładu repatriowani byli do Niemiec jesienią 1945 i w 1946 r. W budynku przy ul. Asnyka nr 10 w 1947 r. powstała Szkoła Zawodowa, a po jej przeniesieniu na ulicę Wojska Polskiego już jako Technikum Mechanicznego, w 1986 r. zorganizowana została Szkoła Podstawowa Nr 5. Szkoła ta na ul. Asnyka 10 funkcjonowała do lutego 2001 r. Szkoła Podstawowa Nr 5 przeniesiona została na ul. Kazimierza Wielkiego, a opuszczony budynek miasto sprzedało TWP.
(W tekście wykorzystano informacje podane w Wikipedii., opracowaniu „Der Kreis Rastenburg" pod red. R. Grenca i zbiory informacji M. Kwiatkowskiego), (as).
